အက္တမ္အေလးဆ

ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ စေကး

John Dalton

John Dalton က အက္တမ္တစ္ခု၏ အက္တမ္အေလးဆ သည္ ယင္းအက္တမ္၏ အေလးခ်ိန္ကို ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္ႏွင့္ စား၍ရေသာ ကိန္းျဖစ္ေၾကာင္း သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ျဒပ္စင္တစ္ခု၏ အေလးဆ ဆိုသည္မွာ ယင္းအက္တမ္၏ အေလးခ်ိန္သည္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ မည္မွ်ရွိေၾကာင္း သိႏုိင္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္ကို အက္တမ္အေလးဆ ယူနစ္အျဖစ္ သတ္မွတ္သည္။ ဤသို႕သတ္မွတ္ရာတြင္ Dalton သည္ ဟုိက္ၿဒိဳဂ်င္အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္ကို 1 a.m.u ( atomic mass unit ) အျဖစ္စံယူခဲ့သည္။

အက္တမ္အေလးဆ = ျဒပ္စင္အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္ / ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္

ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ ဆာလဖိုက္ကို ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ေသာအခါ ၄င္းတြင္ အေလးခ်ိန္အားျဖင့္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ 5.883%ႏွင့္ ဆာလဖာ 94.117% ပါ၀င္ေၾကာင္း သိရသည္။ ဆာလဖာအက္တမ္ အေလးဆ 32 a.m.u.

ျဒပ္စင္                             ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ : ဆာလဖာ

အေလးခ်ိန္အခ်ိဳး                      5.883 : 94.117

အက္တမ္အေလးဆအခ်ိဳး     5.883 / 1  : 94.117 / 32 ( အက္တမ္အေလးဆမ်ားႏွင့္စားသည္။ )

                                           5.883 : 2.941

                                5.883 / 2.941 : 2.941 / 2.941

                                                 2 : 1

ထုိ႕ေၾကာင့္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ ဆာလဖိုက္တြင္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္အက္တမ္ ႏွစ္ဆႏွင့္ ဆာလဖာအက္တမ္ တစ္ဆ ပါ၀င္ေၾကာင္းသိရသည္။

  

Hydrogen scale

ေအာက္စီဂ်င္ စေကး

Jean Servais Stas

ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္သည္ အနည္းငယ္မွ်ေသာ အျခားျဒပ္စင္မ်ားႏွင့္သာ ဓာတ္ျပဳၿပီး၊ ေအာက္စီဂ်င္ အက္တမ္သည္ ျဒပ္စင္တုိင္းလိုလိုႏွင့္ ဓာတ္ျပဳသည္။ ၁၈၆၀ျပည္႕ႏွစ္တြင္ Jean Servais Stas က ေအာက္စီဂ်င္ အက္တမ္ကို စံအျဖစ္ယူသင့္ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္ထက္ ၁၆ဆေလးေသာ ေအာက္စီဂ်င္ အက္တမ္၏ အေလးဆမွာ 16 a.m.u ျဖစ္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင္ 1 a.m.u သည္ ေအာက္စီဂ်င္ အက္တမ္ တစ္ခု၏ 1/16 ဆျဖစ္သည္။ ထိုသို႕ဆိုလွ်င္ အက္တမ္၏ အေလးခ်ိန္သည္ ၄င္းအက္တမ္၏ အေလးခ်ိန္ကို ေအာက္စီဂ်င္အက္တမ္တစ္ခု၏ အေလးခ်ိန္ 1/16 ဆႏွင့္ စား၍ရေသာ ကိန္းျဖစ္သည္ဟု သတ္မွတ္ရမည္။ 
 
အက္တမ္အေလးဆ=အက္တမ္တစ္ခု၏အေလးခ်ိန္ / ေအာက္စီဂ်င္အက္တမ္တစ္ခု၏ေလးခ်ိန္ 1/16 ဆ

ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ 3.7198 g သည္ ေအာက္စီဂ်င္ 29.5335 g ႏွင့္ ဓာတ္ျပဳၿပီး ေရ 33.2533 g အတိအက် ရရွိေၾကာင္း Morley. E. W ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ေအာက္စီဂ်င္ အက္တမ္ ၁ ခုႏွင့္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္ ၂ ခုေပါင္းစပ္ၿပီး၊ ေရေမာ္လီက်ဴး ျဖစ္လာသည္။

ျဒပ္စင္                               ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ : ေအာက္စီဂ်င္

အေလးခ်ိန္အခ်ိဳး                      3.7198 : 29.5335

အက္တမ္အေလးဆအခ်ိဳး      3.7198 / 1 : 29.5335 / 16 ( အက္တမ္အေလးဆမ်ားႏွင့္စားသည္။ )

                                          3.7198 : 1.8458

                             3.7198 / 1.8458 : 1.8458 / 1.8458

                                          2.0152 : 1

ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္အက္တမ္ တစ္လံုး၏ အေလးခ်ိန္ = 2.0152 / 2 = 1.0076. ေအာက္စီဂ်င္ စေကးသစ္တြင္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္တစ္လံုး အေလးဆမွာ 1.0076 a.m.u ျဖစ္သည္။

ကာဗြန္စေကး

IUPAC

၁၉၆၁ ခုႏွစ္ စက္တင္ဘာလတြင္ IUPAC ( International Union of Pure and Applied Chemistry ) အသင္းၾကီးက ကာဗြန္စေကးသစ္ကို ျပဌာန္းခဲ့သည္။ ကာဗြန္စေကးသစ္တြင္ ကာဗြန္အက္တမ္၏ အေလးဆမွာ 12 a.m.u ျဖစ္သည္။ ကာဗြန္စေကးသစ္တြင္ ဟိုက္ၿဒိဳဂ်င္ အက္တမ္၏ အေလးဆမွာ 1.00797 a.m.u ျဖစ္ၿပီး၊ ေအာက္စီဂ်င္အက္တမ္၏ အေလးဆမွာ 15.9994 a.m.u ျဖစ္သည္။ ယေန႕ေခတ္ အသံုးျပဳေနေသာ အက္တမ္အေလးဆမ်ားမွာ ကာဗြန္စေကးျဖင့္ တြက္ခ်က္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ အက္တမ္အေလးဆမ်ားကို အက္တမ္အလွည္႕က်ဇယား ( Periodic Table ) တြင္ၾကည္႕ရူ႕ျခင္းျဖင့္ ႏုိင္သည္။