အက္တမ္

Democritus ( BC 460 – BC 370 )

Atom သည္ ဂရိဘာသာ စကား ( atomos ) မွ ဆင္းသက္လာၿပီး၊ ခြဲစိတ္၍မရဟု အဓိပၸာယ္ ရသည္။ ဂရိ ေတြးေခၚ ပညာရွင္ Democritus က အရာ၀တၴဳမ်ားကို အၾကိမ္ၾကိမ္ ခြဲစိတ္ လိုက္ေသာအခါ၊ ေနာက္ဆံုး ခြဲစိတ္၍ မရေသာ အေျခခံ အမႈန္ကို atom ဟုအဆိုျပဳခဲ့သည္။ 

 

John-Dalton ( 1766 - 1844 )

၁၈ရာစု အေစာပိုင္းတြင္ အဂၤလိပ္ ဓာတုႏွင့္ရူပပညာရွင္ John-Dalton က အက္တမ္ႏွင့္ သက္ဆုိင္သာ သီအိုရီ ( Atomic Theory ) ကို တင္ျပႏုိင္ခဲ့သည္။   အက္တမ္ သီအိုရီ အရ -
၁။ အရာ၀တၴဳမ်ားသည္ အက္တမ္ဟုေခၚသည္႕ အလြန္ေသးငယ္ေသာ အမႈန္မ်ားျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းထားသည္။ ဓာတ္ျပဳျခင္းတြင္ အက္တမ္မ်ား ပ်က္စီး သြားျခင္း မရွိ။

၂။ အက္တမ္မ်ားသည္ ဖ်က္ဆီး၍လည္းမရ၊ ဖန္တီး၍လည္းမရ။

၃။ ျဒပ္စင္တူေသာ အက္တမ္မ်ားသည္ ျဒပ္ထု ( Mass )၊ ပံုသဏၭာန္ ( Shape )၊ အရြယ္အစား ( Size )၊ ႏွင့္အျခား ဂုဏ္သတၱိမ်ား အားလံုး တူညီၾကသည္။

၄။ မ်ိဳးကြဲ အက္တမ္မ်ားသည္ ျဒပ္ထု ႏွင့္ အျခား ဂုဏ္သတၱိမ်ား အားလံုး မတူညီၾကေပ။

၅။ တူညီေသာ ျဒပ္ေပါင္းမ်ား၏ ေမာ္လီက်ဴးမ်ားသည္ အေလးခ်ိန္၊ ပံုသဏၭာန္ႏွင့္ အျခား ဂုဏ္သတၱိမ်ား အားလံုး တူညီၾကသည္။

၆။ ျဒပ္ေပါင္း မတူေသာ ေမာ္လီက်ဴးမ်ားသည္ ျဒပ္ထု၊ ႏွင့္ အျခား ဂုဏ္သတၱိမ်ား မတူညီၾကေပ။

J.J.Thomson ( 1897 - 1997 )

၁၈၉၇ ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္ ရူပပညာရွင္ J.J.Thomson က လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္မေဆာင္ အမႈန္ အီလက္ထရြန္ ကိုရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ထိုေတြ႕ရွိျခင္းေၾကာင့္ ၁၉၀၄ ခုႏွစ္တြင္ ပထမဆံုး အက္တမ္ တည္ေဆာက္ပံု ( Atomic Model ) ကိုတင္ျပခဲ့သည္။ Thomson ၏ အက္တမ္ တည္ေဆာက္ပံုအရ ဓာတ္ဖိုေဆာင္ေသာ စက္၀ိုင္းပံု အက္တမ္ထဲတြင္ ဓာတ္မေဆာင္ လွ်ပ္စစ္အမႈန္ အီလက္ထရြန္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႕ေနပံုမွာ ကိတ္မုန္႕ထဲတြင္ စပ်စ္သီးေျခာက္ မ်ားပ်ံ႕ႏွံ႕ ေနပံုႏွင့္ ခုိင္းႏိႈင္းတင္ျပခဲ့သည္။

Thomson's Atomic Model

Ernest Rutherford ( 1871 - 1937 )

၁၉၀၉ ခုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္ ရူပပညာရွင္ Ernest Rutherford က အယ္လ္ဖာ အမႈန္ျဖင့္ gold plate ကို ပစ္ေပါက္ စမ္းသပ္ရာတြင္ အယ္လ္ဖာ လမ္းေၾကာင္း ေသြဖီသြားေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ အက္တမ္ အလည္ ဗဟိုတြင္ ဓာတ္ဖိုေဆာင္ အမႈန္မ်ား တည္ရွိၿပီး၊ nucleus ဟု သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႕ေနာက္ Thomson ၏ မွားယြင္းေသာ အက္တမ္တည္ေဆာက္ပံုကို အသစ္ျပန္လည္ ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ထိုပံုစံသစ္မွာ အက္တမ္၏ အလည္ဗဟိုတြင္ ဓာတ္ဖိုေဆာင္ ႏ်ဴကလိယက္စ္ တည္ရွိေနၿပီး၊ ဓာတ္မေဆာင္ လွ်ပ္စစ္အမႈန္ အီလက္ထရြန္မ်ားက စက္၀ိုင္းပံု လွည္႕ပတ္ေနပံုကို စၾကၤာ၀ဌာ အတြင္း ေနကို ျဂိဳလ္ၾကီး ရွစ္လံုး ( ပလူတို ကို ျဂိဳလ္အျဖစ္ မသတ္မွတ္ေတာ့ပါ ) လွည္႕ပတ္ေနပံု ႏွင့္ ခုိင္းႏွိဳင္း တင္ျပခဲ့သည္။

Solar System

Ernest Rutherford's experiment

 












Rutherford ၏ အက္တမ္တည္ေဆာက္ပံုမွာ လွ်ပ္စစ္သီအိုရီ ( Columb Force ) အရ မွားယြင္းေနေၾကာင္း ေတြ႕ရျပန္သည္။ လွ်ပ္စစ္သီအိုရီ အရ တူညီေသာ လွ်ပ္စစ္ေဆာင္အမႈန္မ်ား အခ်င္းခ်င္း တြန္းကန္ၾကမည္ျဖစ္ၿပီး၊ မတူညီေသာ လွ်ပ္စစ္ေဆာင္ အမႈန္မ်ား အခ်င္း ဆြဲငင္ၾကမည္ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အက္တမ္အတြင္းရွိ ႏ်ဴကလိက္စ္ကို လွည္႕ပတ္ေနေသာ အီလက္ထရြန္ မ်ားသည္ စက္၀ိုင္းပံု လွည္႕ပတ္ေနရာမွ ေသြဖီကာ ခရုပံုလမ္းေၾကာင္းအတုိင္း ေျပာင္းလဲကာ ေနာက္ဆံုး ႏ်ဴကလိက္စ္ ဆီသို႕ ေရာက္ရွိကာ ပ်က္ဆီးသြားေပလိမ့္မည္။ ထိုအခါ အက္တမ္လည္းမရွိေတာ၊့ အရာ၀တၳဳလည္း ေပ်ာက္ဆံုး သြားေပလိမ့္မည္။ 

 

Niels Bohr ( 1885 - 1962 )

ယေန႕ေခတ္တြင္ အသံုးျပဳေနေသာ Atomic Model ကုိ ၁၉၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ဒိန္းမတ္ ႏုိင္ငံသား Niels Bohr က ေျပာင္းလဲ ျပင္ဆင္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ႏ်ဴကလိယက္စ္ကို လွည္႕ပတ္ေနေသာ အီလက္ထရြန္မ်ားသည္  စက္၀ိုင္းပံု လမ္းေၾကာင္းအတိုင္းသာ ရွိေနရမည္။ ခရုပံုလမ္းေၾကာင္း အတိုင္း မျဖစ္ႏုိင္။ အီလက္ထရြန္မ်ားသည္ ႏ်ဴကလိယက္စ္ကို   စြမ္းအင္ လမ္းေၾကာင္း ( Energy Level ) အရ လွည္႕ပတ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ႏ်ဴကလိယက္စ္ႏွင့္ အနီးဆံုးပတ္လမ္းရွိ အီလက္ထရြန္သည္ စြမ္းအင္ပတ္လမ္း အနိမ့္ဆံုး ျဖစ္သည္။ ႏ်ဴကလိယက္စ္ႏွင့္ ေ၀းေလေလ စြမ္းအင္ မ်ားေလေလ ျဖစ္သည္။ 

ျမင့္ေသာ စြမ္းအင္လမ္းေၾကာင္းမွ အီလက္ထရြန္မ်ားသည္ နိမ့္ေသာ စြမ္းအင္လမ္းေၾကာင္းသို႕ ကူးေျပာင္းရာတြင္ ပိုလွ်ံေနေသာ စြမ္းအင္ကို ေရာင္ျခည္ အျဖစ္ျပန္လည္ ထုတ္လႊတ္သည္။ နိမ့္ေသာ စြမ္းအင္လမ္းေၾကာင္းမွ အီလက္ထရြန္မ်ားသည္လည္း ျပင္ပမွ စြမ္းအင္ ရရွိပါက ျမင့္ေသာ စြမ္းအင္လမ္းေၾကာင္းသို႕ ကူးေျပာင္းႏုိင္ၾကသည္။ သာမန္အာျဖင့္ အက္တမ္ တစ္လံုးသည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ျပယ္ေနမည္ ျဖစ္ၿပီး၊ ႏ်ဴကလိက္စ္ အတြင္းရွိ ပရိုတြန္ အေရအတြတ္ႏွင့္ အီလက္ထရြန္ အေရအတြတ္ တူညီေနမည္ျဖစ္သည္။

Structure of Atom

James Chadwick ( 1891 - 1974 )

၁၉၂၀ ခုႏွစ္တြင္ Rutherford သည္ ႏ်ဴကလိက္စ္ အတြင္းရွိ လွ်ပ္စစ္ ဓာတ္ဖုိေဆာင္ ပရိုတြန္ကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္တြင္ James Chadwick သည္ နယူထရြန္ကို ရွာေဖြ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ပရိုတြန္တစ္လံုးႏွင့္ ႏ်ဴထရြန္တစ္လံုး အေလးခ်ိန္သည္ 1 amu ( atomic mass unit ) အသီးသီးျဖစ္သည္။ အီလက္ထရြန္၏ အေလးခ်ိန္မွာမႈ 1/1840 amu ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အက္တမ္တစ္ခုလံုး အေလးခ်ိန္သည္ ႏ်ဴကလိယက္စ္၏ အေလးခ်ိန္သာလွ်င္ ျဖစ္ေတာ့သည္။ ႏ်ဴကလိယက္စ္ထဲရွိ ပရိုတြန္ႏွင့္ ႏ်ဴထရြန္ အေရအတြတ္ စုစုေပါင္းကို ႏ်ဴကလီရြန္ ( Nucleons ) ဟုေခၚသည္။

Structure of Atom