မိုး အယူအဆ

ကၽြန္ေတာ္တို႕ လူသားမ်ား ေန႕စဥ္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားတြင္ လုပ္ငန္းမ်ား လြယ္ကူအဆင္ေျပေစရန္ အေျခခံယူနစ္မ်ား သတ္မွတ္ သံုးစြဲၾကသည္။ လက္လီ၊ လက္ကား အေရာင္းဆုိင္ တစ္ဆိုင္တြင္ စာအုပ္၀ယ္ပါက သင့္ကို ဘယ္ႏွဒါဇင္ယူမလဲ ဟုသာေမးေပလိမ့္မည္။ ထိုအခါ သင္အလိုရွိသေလာက္ ငါးအုပ္၊ တစ္ဒါဇင္၊ သံုးဒါဇင္ စသည္ျဖင့္ ေျပာေသာအခါ အေရာင္းစာေရးက တစ္ဒါဇင္ေစ်းႏႈန္းမွ သင္၀ယ္ေသာ ပစၥည္းအေရအတြတ္ေစ်းကို ေျပာေပလိမ့္မည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အေရာင္းစာေရးသည္ တစ္ဒါဇင္ေစ်းႏႈန္းသာ မွတ္သားထားသည္။ စာအုပ္တစ္ဒါဇင္ေစ်းႏႈန္း ၁၂၀၀ က်ပ္ျဖစ္ပါက၊ စာအုပ္ ငါးအုုပ္လွ်င္ ၅၀၀ က်ပ္၊ သံုးဒါဇင္သည္ ၃၆၀၀က်ပ္ ျဖစ္ေပလိမ့္မည္။ 

ထို႕အတူ ဓာတုေဗဒ ဘာသာရပ္တြင္ ဓာတ္ျဖစ္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ဓာတ္ျပဳ ပစၥည္းမ်ား၏ အေလးခ်ိန္၊ ထုထည္ကို ရွာပါက အေျခခံယူနစ္ မိုး ( 1 mole ) ကို စံအျဖစ္ အသံုးျပဳၿပီး တြတ္ခ်က္ရယူသည္။ တစ္ဒါဇင္သည္ ၁၂ခုႏွင့္ ညီမွ်သည္။ ထို႕အတူ 1 mole သည္ Relative Atomic Mass , R.A.M ( အက္တမ္အေလးဆ)၊ Relative Molecular Mass, R.M.M ( ေမာ္လီက်ဴးအေလးဆ )၊ Molar Volume ( မိုလာထုတည္ )ႏွင့္ Avagadro's Number တို႕ႏွင့္ညီမွ်သည္။

1 mole = Relative Atomic Mass ( R.A.M ) အက္တမ္မ်ားအတြတ္သာ

1mole = Relative Molecular Mass ( R.A.M ) ေမာ္လီက်ဴးမ်ားအတြတ္သာ

1 mole = 22.4 dm³ at S.T.P ( Standard Temperature and Pressure ) ဓာတ္ေငြ႕မ်ားအတြတ္သာ ( Standard Temperature = 0̊ C or 273 K , Standard Pressure = 760 mmHg or 1 atm ) ( 1 dm³ = 1 liter )

1 mole = 6.023×10²³ atoms ( Avogadro's Number ) 

Relative Atomic Mass ရွာနည္း

အက္တမ္အေလးဆ သည္ အက္တမ္အလွည္႕က်ဇယား ( Periodic Table ) တြင္ အလြယ္တကူ ၾကည္႕ရူ႕ႏုိင္သည္။ ကာဗြန္ အုိက္ဆိုတုပ္ ¹²C ကို စံအျဖစ္ထားရွိၿပီး၊ အက္တမ္အေလးဆမ်ားကို တြတ္ခ်က္ထားသည္။

1 mole hydrogen atom = 1 g

1 mole carbon atom = 12 g

1 mole oxygen atom = 16 g

1 mole calcium atom = 40 g

Relative Molecular Mass ရွာနည္း

ေမာ္လီက်ဴးအေလးဆသည္ အက္တမ္အေလးဆမ်ား ေပါင္းလဒ္ျဖစ္သည္။

1 mole hydrogen molecule ( H₂ ) = 2 × 1 = 2 g

1 mole water molecule ( H₂O ) = ( 2 × 1 ) + 16 = 18 g

1 mole calcium carbonate molecule ( CaCO₃ ) = 40 + 12 + ( 3 × 16 ) = 100 g

1 mole calcium hydroxide ( Ca(OH)₂ ) = 40 + ( 2 × 17 ) = 74 g

Molar Volume ရွာနည္း

Molar volume သည္ ဓာတ္ေငြ႕မ်ား အတြတ္သာ ရွာႏုိင္သည္။ Standard Temperature and Pressure တြင္မည္သည္႕ဓာတ္ေငြ႕မဆို 22.4 dm³ ျဖစ္သည္။

At S.T.P, 1 mole hydrogen gas = 22.4 dm³

At S.T.P, 1 mole carbondioxide gas = 22.4 dm³

At S.T.P, 1 mole ozone gas = 22.4 dm³

At S.T.P, 1 mole hydrogen sulphide gas = 22.4 dm³

 

စံအပူခ်ိန္ႏွင့္ ဖိအားတြင္ ကာဗြန္ ၆ ဂရမ္သည္ ေလတြင္ ေလာက္ကၽြမ္းၿပီး၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ ျဖစ္ေပၚလာသည္။ ေအာက္ဆီဂ်င္ႏွင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ဓာတ္ေငြ႕ တုိ႕၏ အေလးခ်ိန္ႏွင့္ ထုထည္ ကိုရွာပါ ?

C_(s) + O_2(g) = CO_2(g) ဒီဓာတ္ျပဳျခင္းတြင္ ကာဗြန္ 1 mole သည္ ေအာက္ဆီဂ်င္ 1 mole ႏွင့္ ဓာတ္ျပဳၿပီး၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ 1 mole ျဖစ္လာသည္။

1 mole carbon = 12 g ( 1 mole = R.A.M )

? mole carbon = 6 g ( ေမးခြန္းတြင္ ကာဗြန္ ၆ ဂရမ္ဟုေပးထားသည္။ )

= 0.5 mole of carbon

ဓာတ္ျပဳျခင္းတြင္ ကာဗြန္ 0.5 mole ဓာတ္ျပဳျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ကာဗြန္ 0.5 mole သည္ ေအာက္ဆီဂ်င္ 0.5 mole ႏွင့္ ဓာတ္ျပဳၿပီး၊ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ 0.5 mole ရလာသည္။

1 mole oxygen ( O₂ ) = 32 g ( 1 mole = R.M.M )

0.5 mole oxygen = 16 g ć

1 mole oxygen = 22.4 dm³ ( 1 mole = 22.4 dm³ at S.T.P )

0.5 mole oxygen = 11.2 dm³ ć

1 mole carbondioxide ( CO₂ ) = 44 g ( 1 mole = R.M.M )

0.5 mole carbondioxide = 22 g ć

1 mole carbondioxide = 22.4 dm³ ( 1 mole = 22.4 dm³ at S.T.P )

0.5 mole carbondioxide = 11.2 dm³ ć